Η πρόταση του ΣΕΑ για έναν νέο Οργανισμό

Ή αλλιώς  «βάζω τα χεράκια μου και βγάζω τα ματάκια μου

 

Με έκπληξη πήρα στα χέρια μου στη συνέλευση του ΣΕΑ, στις 26-02-2016 τις «Βασικές αρχές και πρόταση Οργανισμού». Εκεί μάθαμε ότι η πρόταση του ΣΕΑ στηρίζεται σε τρεις μόνο παρεμβάσεις που αναρτήθηκαν στο φόρουμ του ΣΕΑ. Ακόμη περισσότερο η διαμορφωμένη πρόταση μοιράστηκε λίγο πριν τη συνέλευση με αποτέλεσμα να βρεθούν οι συνάδελφοι μπροστά σε ένα κείμενο που καλά καλά δεν πρόλαβαν να το διαβάσουν.

Η γνώμη μου είναι, ότι η διαμορφωμένη κυρίως πρόταση (υπάρχουν βέβαια και οι εναλλακτικές προτάσεις) είναι εντελώς έξω από τη λογική μιας Αρχαιολογικής υπηρεσίας η οποία θα είναι ικανή με αποτελεσματικότητα να εξυπηρετήσει τον πολίτη αλλά και την επιστήμη.

Το κυριότερο απ’ όλα δεν προηγείται κανένας απολογισμός για τη μετάβαση από τις παλαιές ξεχωριστές Εφορείες, στις Ενιαίες ΕΦΑ με το τελευταίο οργανισμό της κυβέρνησης Σαμαρά. Δηλαδή δε γίνεται λόγος για την έως τώρα λειτουργία τους, για τα προβλήματα που αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν οι άνθρωποί τους. Αυτή είναι κατά τη γνώμη μου αναγκαία και ικανή προϋπόθεση για να καταλάβει ο ΣΕΑ τα προβλήματα και να εμπλουτίσει ή ακόμη και να αναθεωρήσει αν πρέπει κάποιες  παλαιότερες θέσεις του.

                Για να γίνω πιο σαφής.

Στο εισαγωγικό κεφάλαιο «Βασικές αρχές για τον οργανισμό της αρχαιολογικής Υπηρεσίας» στο υποκεφάλαιο 1.4 Γενικές αρχές υπάρχει μια αντίληψη για τη δομή της Υπηρεσίας την οποία θα ζήλευε και η προηγούμενη Γ.Γ. ή ακόμη και ο ίδιος ο Κ. Μητσοτάκης. Η πρόταση ότι «το κόστος της ολοκληρωμένης προστασίας των μνημείων οφείλει να έχει ανταποδοτικότητα η οποία προσμετράται όμως με όρους κοινωνικούς και όχι όρους αγοράς» (1.3) είναι μόνο μια φρασεολογία η οποία εύκολα μπορεί να το αντιστρέψει στην πράξη η οποιαδήποτε  πολιτική ηγεσία. Πολύ περισσότερο ο ΣΕΑ δίνει τα εργαλεία για την ανατροπή τόσο της «δημόσιας αρχαιολογίας» όσο και της ίδιας της Α.Υ.

Η κατατεθειμένη πρόταση είναι μια πρόταση που δεν θα έπρεπε να γίνει από το Σύλλογο που με ζήλο πάλεψε τον υπάρχοντα οργανισμό. Αν κάνουμε πέρα τα περί «επαρκούς στελέχωσης των υπηρεσιακών μονάδων» και την «αύξηση των οργανικών θέσεων» τα οποία σε καιρούς κρίσης είναι απολύτως λόγια αέρος, τα υπόλοιπα είναι διαχρονικές εύκολες διατυπώσεις: «Ολιστική αντίληψη», «Εξωστρεφής –επικοινωνιακός χαρακτήρας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (Α.Υ) κλπ. Το κεφάλαιο αυτό καταλήγει με  τη «γενική αρχή» της εμμονής σε ενιαία Εφορεία λες και είναι πλέον αξίωμα και δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Μάλιστα αυτό γίνεται χωρίς καν να σκέφτεται κανείς ότι έτσι ανοίγουμε τις πόρτες διάπλατα για τη συρρίκνωση του προσωπικού παρά τα μεγάλα λόγια περί διεκδίκησης νέων θέσεων.

Στο κεφάλαιο 2 , στο υποκεφάλαιο 2.1 «Εφορείες Αρχαιοτήτων και Μνημείων» σκάει ως βόμβα μια νέα βελτιωμένη πρόταση για τν επιπλέον συνένωση των ΕΦΑ και ΥΝΜΤΕ. Κι αυτό χωρίς να λαμβάνεται καθόλου υπόψη η δυσκινησία που μπορεί να προκαλέσει η περεταίρω μια τέτοια συγχώνευση Υπηρεσιών. Αν είχε γίνει ο απολογισμός που προτείνω πιο πάνω τότε θα καταλαβαίναμε όλοι πολλά πράγματα. Ήδη ως Υπηρεσίες δεν έχουμε βρει το βηματισμό μας κι η βασική πρόταση του ΣΕΑ είναι η περεταίρω συγχώνευση; Κι αυτό με δήθεν δικαιολογίες της εξασφάλισης ‘όπως αναφέρονται από το α. έως το ζ. πραγμάτων και καταστάσεων που έχει αποδειχθεί ότι με την έως τώρα συγχώνευση οι Εφορείες μετατράπηκαν σε ένα διοικητικό έκτρωμα που αναιρούν την ορθότερη επιστημονικά διαχείριση, επιβραδύνθηκαν τα έργα, κρύφτηκαν εντός της μεγάλης ενιαίας ΕΦΑ «οι επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες», οι εξωστρεφείς δράσεις δεν ήταν περισσότερες από εκείνες των ΕΠΚΑ και ΕΒΑ. Πολύ περισσότερο το μοναδικό που κέρδισε ο πολίτης ήταν η κατάθεση μια σειράς σχεδίων ΜΠΕ ή άλλων μελετών, χωρίς απαραίτητα το κέρδος του σε χρόνο που θα επιθυμούσε. Η διασφάλιση των ειδικοτήτων (προϊστορικός, κλασικός , Βυζαντινός κπλ δεν έχουν κανένα νόημα με την πρόταση που ακολουθεί για νέα τμήματα.

Οι προτάσεις για νέα τμήματα δεν πατάνε σε καμιά λογική. Ποια νεα τμήματα συνάδελφοι; ¨όταν τα ήδη υπάρχοντα έχουν τεράστια προβλήματα λειτουργίας, ο ΣΕΑ προτείνει ακόμη μεγαλύτερα τμήματα και την υποβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού των αρχαιολόγων; Από πότε άλλο τα Μουσεία και άλλο το πεδίο. Μήπως βάζουμε τα χεράκια μας και βγάζουμε τα ματάκια μας; Μήπως έτσι προτείνουμε την αυτονόμηση των Μουσείων χωρίς να το θέλουμε; Ποιος για παράδειγμα ο ρόλος του τμηματάρχη Μουσείων σε μια Εφορεία με ένα Μουσείο ; Η πρόταση φαίνεται να είναι διαμορφωμένη από συναδέλφους που με οδηγό τα μεγάλα Μουσεία μεταφέρουν την εμπειρία τους.

Όλη η κύρια πρόταση είναι διαμορφωμένη με τέτοιο τρόπο που συνθλίβει μια πραγματικότητα με πολύ βίαιο τρόπο. Προτείνεται να υπάρχουν αρχαιολόγοι Μουσείων και αρχαιολόγοι πεδίου. Με λίγα λόγια στρώνουμε εμείς οι ίδιοι το χαλί για την τοποθέτηση διευθυντών στα Μουσεία από τον ιδιωτικό χώρο, διότι πολύ εύκολα μια άλλη πολιτική ηγεσία θα πει ότι οι αρχαιολόγοι δεν γνωρίζουν από management (βλ. Θεοδωράκης του Ποταμιού) επομένως, ας αναλάβουν κάποιοι που γνωρίζουν καλύτερα τα της διαχείρισης. Προτείνουμε συγχωνεύσεις δομών και υπηρεσιών χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη μας την ιδιαιτερότητα της κάθε υπηρεσίας.

Για να πω ανοιχτά τη θέση μου.

Υποστηρίζω την εναλλακτική πρόταση για διακριτό διαχωρισμό ΕΦΑ και ΕΒΑ και ΥΝΜΤΕ, αλλά με εξορθολογισμό στη χωρική τους δραστηριότητα. Δεν μπορεί να αποτελεί κανόνας το «κάθε νομός και Εφορεία». Δηλαδή δεν είναι δυνατόν να μη υπάρχουν Εφορείες με χωρική αρμοδιότητα περισσότερο του ενός νομού. Δεν είναι δυνατή για παράδειγμα η ύπαρξη μιας και ενιαίας Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, ούτε εκείνη της μιας και ενιαίας Σπηλαιολογίας. Η έως τώρα πείρα έχει αποδείξει ότι εκεί οι συνάδελφοι τρέχουν και δε φτάνουν από το ένα άκρο της χώρας στο άλλο. Με τη λογική αυτή δεν βλέπω την συνένωση των κεντρικών Διευθύνσεων σε μία.

Δεν είμαι της άποψης ότι τα Μουσεία δεν θα έπρεπε να τυγχάνουν καλύτερης αντιμετώπισης. Σίγουρα θα έπρεπε να λειτουργούν με εξωστρέφεια και να φέρουν με αποτελεσματικότητα και κοντύτερα τους πολίτες στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί την ύπαρξη των τμηματαρχών Μουσείων και πεδίου. Αυτή η πρόταση θεωρώ ότι πρέπει να σβηστεί πάραυτα από την πρόταση Μια χαρά μπορούν να τα καταφέρουν οι υπηρεσίες. Αρκεί να έχουν τη στοχοθεσία, τα χρήματα και τη διάθεση για εξωστρεφείς δράσεις των Μουσείων.

                Αν τώρα σταθούμε ρεαλιστικά εμπρός στη σημερινή κατάσταση, επειδή μπορεί να πει κάποιος ότι έχει περάσει ένας χρόνος από την ενοποίηση των Εφορειών και έχουν ξοδευθεί χρήματα δηλαδή, έχει κατά κάποιο τρόπο παγιωθεί μια κατάσταση της μιας και ενιαίας Εφορείας, ο ΣΕΑ στη χειρότερη περίπτωση θα έπρεπε να δει ως πρώτο βήμα βελτιωτικές προτάσεις του ήδη υπάρχοντος οργανισμού στη κατεύθυνση της επανίδρυσης ξεχωριστών Εφορειών, δηλαδή ενός συστήματος που με βεβαιότητα απέδιδε. Αντί να βελτιώσουμε τον προηγούμενο πριν του 2014 οργανισμό, ερχόμαστε και προσθέτουμε νέα δεινά. Στη συγκεκριμένη πρόταση , εντελώς πρόχειρα περιγράφονται κάποια πράγματα, χωρίς καν να δίνονται προτάσεις με Εφορείες που προτείνονται και τη χωρική αρμοδιότητά τους, αλλά ούτε και οι προτάσεις για οργανικές θέσεις στην κάθε υπηρεσία. Τέλος όταν έγραφα σε προηγούμενη ανάρτησή μου «Γιατί δε φτάνει να μείνει αυτός ο οργανισμός στα χαρτιά, αλλά χρειάζεται ν’ αντικατασταθεί μ’ έναν άλλον οργανισμό σε όφελος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και των εργαζομένων που υπηρετούν στις αντίστοιχες Εφορείες.» βεβαίως και δεν φανταζόμουν ότι αυτό που βλέπω σήμερα είναι το όραμα ενός προοδευτικού ΣΕΑ.

Το μόνο καλό που φέρει η πρόταση είναι, η αφύπνιση για την διαμόρφωση ουσιαστικών και ρεαλιστικών προτάσεων για ένα νέο οργανισμό.