Το Νέο Μουσείο της Ακροπόλεως και το κτίριο Vailer
Η αιχμηρή απόληξη του σκελετού του μουσείου
Η γωνία του οικοπέδου Μακρυγιάννη και η νεοκλασική οικία
Μετά από πολλά χρόνια εγκαινιάστηκε το νέο μουσείο Ακρόπολης.
Η κατασκευή ενός Μουσείου για τα γλυπτά του Παρθενώνα ήταν μία αναγκαιότητα και αίτημα του επιστημονικού αλλά και ευρύτερου κόσμου. Όμως όπως όλα γίνονται στην Ελλάδα ο στόχος κυριαρχεί και ισοπεδώνει τα πάντα μέχρι την πραγμάτωσή του. Ο στόχος εδώ δε ήταν διπλός. Η στέγαση των γλυπτών του Παρθενώνα (πραγματική ανάγκη αλλά και μέσον) και πολιτικός η ιδέα της επιστροφής των «Ελγινείων» (όραμα). Γιατί όταν δεν υπάρχει πολιτική για τον Πολιτισμό από καμία κυβέρνηση έως τώρα οι μεγαλοϊδεατισμοί και τα οράματα αντικαθιστούν τις πραγματικές ανάγκες. Ας με κατηγορήσει όποιος θέλει, δε θα είναι πρώτη φορά, αλλά την άποψή μου θα την πω ελέω δικτύου, κόντρα στα ωραία και «ελληνικά» λόγια των δημοσιογράφων των έγκριτων εφημερίδων και τα αστραφτερά ψηφιακά εγκαίνια.
Τα χρόνια που πέρασαν κατά τη κατασκευή του Μουσείου ήταν ιδιαίτερα θορυβώδη. Ενστάσεις πολιτών και υπερβολές είναι αλήθεια για τις αρχαιότητες και τη διάσωσή τους, που αποκαλύφθηκαν κατά την ανασκαφή, ενστάσεις αρχιτεκτόνων για το τελικό εγκριθέν σχέδιο του κτιρίου του Μουσείου, πολύ δουλειά όλα αυτά τα χρόνια από το εργατικό και επιστημονικό προσωπικό που κατά δήλωσή τους εργάζονταν ως την παραμονή των εγκαινίων. Οι αρχαιότητες στεγάστηκαν εν υπογείω, διαλύοντας ή καταχώνοντας κάποιες από αυτές έτσι όπως γίνεται σε πολλές άλλες περιπτώσεις είναι αλήθεια και αναμένουμε με υπομονή και την περιήγηση στην ανασκαφή, αλλά και τη τελική δημοσίευση της για να δούμε ακριβώς τι είναι ορατό, τι καταχώθηκε, τι αποδομήθηκε (η άλλη λέξη του διαλύθηκε) . Ας σημειώσουμε ότι η συνέχεια της ανασκαφής ήταν στο σημείο του σταθμού Ακρόπολη του ΜΕΤΡΟ με την ίδια πυκνότητα ευρημάτων και από τα οποία δεν καταχώθηκε τίποτε, αφού όλα διαλύθηκαν και καμιά φωνή (ούτε των πολιτών) δεν υψώθηκε.
Οι αρχιτέκτονες και όλοι εμείς είδαμε να ορθώνεται ένα ογκώδες κτίριο απλοϊκό σαν κατασκευή ενός παιδιού (όχι όμως μελλοντικού αρχιτέκτονα, αλλά εργάτη αποθηκάριο) που έβαλε δύο κουτιά το ένα πάνω από το άλλο, με επιθετικές απολήξεις στριμώχνοντας από τη μια στη γωνία το κτίριο Valier, σαν άπραγη κορασίδα και από την άλλη να καμώνεται το άμοιρο, ότι έχει τη δυνατότητα να ανταγωνιστεί το Βράχο της Ακρόπολης. Στην προσπάθεια να υπηρετήσει την ιδέα της συνομιλίας του με το Βράχο της Ακρόπολης καταφέρνει δε να δείχνει ότι καυγαδίζει αντί να συνομιλεί. Ένα ογκώδες κτίριο που η καφετέριά του βρίσκεται σε εξέδρα που προβάλλεται και ως στέγαστρο και θυμίζει σανίδα απ΄ όπου μπορεί κάποιος να κάνει βουτιά σε πισίνα, η καφετέρια λοιπόν, ή καλύτερα τα κέρδη της, επιθυμεί την απομάκρυνση δύο καλαίσθητων πολυκατοικιών στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ενέργεια στην οποία αντιδρούν αρκετοί πολίτες εκ των οποίων και αρκετοί επιστήμονες. Το κτίριο αυτό που ονομάστηκε Μουσείο Ακρόπολης φαίνεται επιπλέον φτωχό αρχιτεκτονικά επειδή κατά κακή του σύμπτωση κάποιος μπορεί να το συγκρίνει με μία νεοκλασική οικία που σώζεται στη γωνία Μακρυγιάννη . Τελειώνοντας με το εν λόγω αρχιτεκτόνημα και τις παρομοιώσεις θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν τον King Kong ανάμεσα στα κτίρια της Νέας Υόρκης που όντως προκαλεί δέος και είναι ευχάριστο που δε μπορεί να κόψει τις αλυσίδες του, αλλά και τρόμο επειδή δε γίνεται να φύγει ποτέ από κει. Τον ίδιο τρόμο που προκαλεί και το κτίριο της Αμερικανικής πρεσβείας των ΗΠΑ που μοιάζει εκπληκτικά μαζί του, αν και εκείνο ανήκει σε κάποιο ρεύμα τέχνης (μπαουχάουζ αν δε κάνω λάθος) και έχει κάποια διακριτά στοιχεία, αλλά και «αέρα» σ΄ ένα πολύ μεγαλύτερο οικόπεδο.
Τέλος όλα αυτά τα χρόνια δούλεψαν αρκετοί εργάτες όπως επίσης αρχαιολόγοι και συντηρητές σε μία μεγαλειώδη σωστική προσεγμένη ανασκαφή. Οι άνθρωποι αυτοί δούλεψαν μέσα σε ένα πλαίσιο οργανισμού Νομικού προσώπου Ιδιωτικού δικαίου το οποίο καθόρισε και το παρόν του, δηλαδή την απόσχιση του από την αρχαιολογική Υπηρεσία (και τι άλλο πρόκειται να δούμε) οργανικά από τη Α΄ΕΠΚΑ παρά τις διαμαρτυρίες του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων. Οι εργασιακές σχέσεις που ακολουθήθηκαν όλο αυτό το διάστημα εξάμηνες, δίμηνες, τρίμηνες συμβάσεις είχαν στην αβεβαιότητα πολύ κόσμο έως το 2006 οπότε και οι εργαζόμενοι έγιναν αορίστου. Εντατική εργασία έως και νυχτερινά για να πετύχει «ο εθνικός στόχος».Κι ας παραμένουν ασυντήρητα αρκετά μνημεία όπως εκείνο το χορηγικό μνημείου του Λυσικράτους λίγα μέτρα πιο κάτω, ή το Ολυμπείο, ή ευρήματα, ή ας παραμένουν απλήρωτοι οι υπάλληλοι του υπουργείου με τα χαμηλά οδοιπορικά, επιστήμονες συμβασιούχοι απλήρωτοι ας παραμένουν οι υπηρεσίες χωρίς χρήματα, χωρίς προσωπικό κλπ. Ο «εθνικός στόχος» να είναι καλά.
Θα συμφωνήσω με τον έγκριτο αρχιτέκτονα κ. Μ. Κορρέ ότι εκείνο που έχει αξία στο Μουσείο Ακρόπολης βρίσκεται στο εσωτερικό του και είναι τα εκθέματα. Η έκθεση στήθηκε με στόχο να συμπεριλάβει την αφρόκρεμα των γλυπτών. Στήθηκε με πολύ κόπο είναι αλήθεια από τους υπεύθυνους, κόπο που θα απέτρεπε ίσως ένας μουσειολόγος. Θα σώζονταν αρκετοί άνθρωποι.
Τα χρόνια που πέρασαν κατά τη κατασκευή του Μουσείου ήταν ιδιαίτερα θορυβώδη. Ενστάσεις πολιτών και υπερβολές είναι αλήθεια για τις αρχαιότητες και τη διάσωσή τους, που αποκαλύφθηκαν κατά την ανασκαφή, ενστάσεις αρχιτεκτόνων για το τελικό εγκριθέν σχέδιο του κτιρίου του Μουσείου, πολύ δουλειά όλα αυτά τα χρόνια από το εργατικό και επιστημονικό προσωπικό που κατά δήλωσή τους εργάζονταν ως την παραμονή των εγκαινίων. Οι αρχαιότητες στεγάστηκαν εν υπογείω, διαλύοντας ή καταχώνοντας κάποιες από αυτές έτσι όπως γίνεται σε πολλές άλλες περιπτώσεις είναι αλήθεια και αναμένουμε με υπομονή και την περιήγηση στην ανασκαφή, αλλά και τη τελική δημοσίευση της για να δούμε ακριβώς τι είναι ορατό, τι καταχώθηκε, τι αποδομήθηκε (η άλλη λέξη του διαλύθηκε) . Ας σημειώσουμε ότι η συνέχεια της ανασκαφής ήταν στο σημείο του σταθμού Ακρόπολη του ΜΕΤΡΟ με την ίδια πυκνότητα ευρημάτων και από τα οποία δεν καταχώθηκε τίποτε, αφού όλα διαλύθηκαν και καμιά φωνή (ούτε των πολιτών) δεν υψώθηκε.
Οι αρχιτέκτονες και όλοι εμείς είδαμε να ορθώνεται ένα ογκώδες κτίριο απλοϊκό σαν κατασκευή ενός παιδιού (όχι όμως μελλοντικού αρχιτέκτονα, αλλά εργάτη αποθηκάριο) που έβαλε δύο κουτιά το ένα πάνω από το άλλο, με επιθετικές απολήξεις στριμώχνοντας από τη μια στη γωνία το κτίριο Valier, σαν άπραγη κορασίδα και από την άλλη να καμώνεται το άμοιρο, ότι έχει τη δυνατότητα να ανταγωνιστεί το Βράχο της Ακρόπολης. Στην προσπάθεια να υπηρετήσει την ιδέα της συνομιλίας του με το Βράχο της Ακρόπολης καταφέρνει δε να δείχνει ότι καυγαδίζει αντί να συνομιλεί. Ένα ογκώδες κτίριο που η καφετέριά του βρίσκεται σε εξέδρα που προβάλλεται και ως στέγαστρο και θυμίζει σανίδα απ΄ όπου μπορεί κάποιος να κάνει βουτιά σε πισίνα, η καφετέρια λοιπόν, ή καλύτερα τα κέρδη της, επιθυμεί την απομάκρυνση δύο καλαίσθητων πολυκατοικιών στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ενέργεια στην οποία αντιδρούν αρκετοί πολίτες εκ των οποίων και αρκετοί επιστήμονες. Το κτίριο αυτό που ονομάστηκε Μουσείο Ακρόπολης φαίνεται επιπλέον φτωχό αρχιτεκτονικά επειδή κατά κακή του σύμπτωση κάποιος μπορεί να το συγκρίνει με μία νεοκλασική οικία που σώζεται στη γωνία Μακρυγιάννη . Τελειώνοντας με το εν λόγω αρχιτεκτόνημα και τις παρομοιώσεις θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν τον King Kong ανάμεσα στα κτίρια της Νέας Υόρκης που όντως προκαλεί δέος και είναι ευχάριστο που δε μπορεί να κόψει τις αλυσίδες του, αλλά και τρόμο επειδή δε γίνεται να φύγει ποτέ από κει. Τον ίδιο τρόμο που προκαλεί και το κτίριο της Αμερικανικής πρεσβείας των ΗΠΑ που μοιάζει εκπληκτικά μαζί του, αν και εκείνο ανήκει σε κάποιο ρεύμα τέχνης (μπαουχάουζ αν δε κάνω λάθος) και έχει κάποια διακριτά στοιχεία, αλλά και «αέρα» σ΄ ένα πολύ μεγαλύτερο οικόπεδο.
Τέλος όλα αυτά τα χρόνια δούλεψαν αρκετοί εργάτες όπως επίσης αρχαιολόγοι και συντηρητές σε μία μεγαλειώδη σωστική προσεγμένη ανασκαφή. Οι άνθρωποι αυτοί δούλεψαν μέσα σε ένα πλαίσιο οργανισμού Νομικού προσώπου Ιδιωτικού δικαίου το οποίο καθόρισε και το παρόν του, δηλαδή την απόσχιση του από την αρχαιολογική Υπηρεσία (και τι άλλο πρόκειται να δούμε) οργανικά από τη Α΄ΕΠΚΑ παρά τις διαμαρτυρίες του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων. Οι εργασιακές σχέσεις που ακολουθήθηκαν όλο αυτό το διάστημα εξάμηνες, δίμηνες, τρίμηνες συμβάσεις είχαν στην αβεβαιότητα πολύ κόσμο έως το 2006 οπότε και οι εργαζόμενοι έγιναν αορίστου. Εντατική εργασία έως και νυχτερινά για να πετύχει «ο εθνικός στόχος».Κι ας παραμένουν ασυντήρητα αρκετά μνημεία όπως εκείνο το χορηγικό μνημείου του Λυσικράτους λίγα μέτρα πιο κάτω, ή το Ολυμπείο, ή ευρήματα, ή ας παραμένουν απλήρωτοι οι υπάλληλοι του υπουργείου με τα χαμηλά οδοιπορικά, επιστήμονες συμβασιούχοι απλήρωτοι ας παραμένουν οι υπηρεσίες χωρίς χρήματα, χωρίς προσωπικό κλπ. Ο «εθνικός στόχος» να είναι καλά.
Θα συμφωνήσω με τον έγκριτο αρχιτέκτονα κ. Μ. Κορρέ ότι εκείνο που έχει αξία στο Μουσείο Ακρόπολης βρίσκεται στο εσωτερικό του και είναι τα εκθέματα. Η έκθεση στήθηκε με στόχο να συμπεριλάβει την αφρόκρεμα των γλυπτών. Στήθηκε με πολύ κόπο είναι αλήθεια από τους υπεύθυνους, κόπο που θα απέτρεπε ίσως ένας μουσειολόγος. Θα σώζονταν αρκετοί άνθρωποι.
Η έκθεση έχει στόχο να εντυπωσιάσει τον επισκέπτη και πράγματι το καταφέρνει, (αφού τα διθυραμβικά σχόλια των δημοσιογράφων- αυτό δυστυχώς αποτελεί το μέτρο για την επιτυχία- αποδεικνύουν τον εντυπωσιασμό τους), αλλά ως εκεί. Η έκθεση εντυπωσιάζει με το πλήθος των γλυπτών που είναι τοποθετημένα και θυμίζουν δάσος, με την ανάπτυξη για πρώτη φορά του αετώματος του εκατόμπεδου, με την καλύτερη οπτική και περίοπτη θέση των Καρυάτιδων με τις ξεναγήσεις από αρχαιολόγους που αφού πλέον τελείωσαν το κοπιαστικό έργο της ανασκαφής και της έκθεσης καλούνται κακώς –κάκιστα να παίξουν το ρόλο του ξεναγού. (Ελπίζω σε άμεση παρέμβαση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων , των Συλλόγου Εκτάκτων, επειδή υποβαθμίζεται ακόμη μια φορά το επάγγελμα του αρχαιολόγου ή στη καλύτερη περίπτωση ξεφεύγει από τις αρμοδιότητές του.
Μερικές παρατηρήσεις
Οι προθήκες των αγγείων είναι μεγάλου ύψους και δεν είναι λειτουργικές. Τα αγγεία στα επάνω ράφια δεν είναι εύκολα ορατά. Τα αγγεία που εκτίθενται είναι πολύ λίγα τόσο που να καθιστά το μουσείο Ακρόπολης μουσείο γλυπτών της Ακρόπολης. Ίσως είναι περισσότερο από ποτέ ανάγκη να δημιουργηθεί Μουσείο της πόλης των Αθηνών που θα συμπεριλάβει πολλά και διαφορετικά εκθέματα.
Ξεφεύγοντας από κάθε λογική υπηρετώντας τον εντυπωσιασμό τοποθετήθηκαν οι Νίκες στην αρχή της έκθεσης «έτσι ώστε να υποδέχονται τους επισκέπτες» όπως ειπώθηκε μπροστά από τις μνημειακές εσωτερικές κλίμακες.
Τα αρχαϊκά γλυπτά χάνουν την προσωπικότητά τους επειδή εκτίθενται όλα μαζί. Γλυπτά που θα επιβάλλονταν να ξεχωρίσουν στην έκθεση γιατί σηματοδοτούν κάτι ισχυρό στην ιστορία της Τέχνης είναι μαζί με άλλα δίπλα δίπλα έτσι που αυτό το ισχυρό να χάνεται.
Οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου σωστά τοποθετημένες όπως είπαμε δεν κατορθώθηκε να συνομιλούν με το Βράχο καθώς είναι τοποθετημένες σε ένα τυφλό σχεδόν χώρο.
Για την αίθουσα του Παρθενώνα.
Μερικές παρατηρήσεις
Οι προθήκες των αγγείων είναι μεγάλου ύψους και δεν είναι λειτουργικές. Τα αγγεία στα επάνω ράφια δεν είναι εύκολα ορατά. Τα αγγεία που εκτίθενται είναι πολύ λίγα τόσο που να καθιστά το μουσείο Ακρόπολης μουσείο γλυπτών της Ακρόπολης. Ίσως είναι περισσότερο από ποτέ ανάγκη να δημιουργηθεί Μουσείο της πόλης των Αθηνών που θα συμπεριλάβει πολλά και διαφορετικά εκθέματα.
Ξεφεύγοντας από κάθε λογική υπηρετώντας τον εντυπωσιασμό τοποθετήθηκαν οι Νίκες στην αρχή της έκθεσης «έτσι ώστε να υποδέχονται τους επισκέπτες» όπως ειπώθηκε μπροστά από τις μνημειακές εσωτερικές κλίμακες.
Τα αρχαϊκά γλυπτά χάνουν την προσωπικότητά τους επειδή εκτίθενται όλα μαζί. Γλυπτά που θα επιβάλλονταν να ξεχωρίσουν στην έκθεση γιατί σηματοδοτούν κάτι ισχυρό στην ιστορία της Τέχνης είναι μαζί με άλλα δίπλα δίπλα έτσι που αυτό το ισχυρό να χάνεται.
Οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου σωστά τοποθετημένες όπως είπαμε δεν κατορθώθηκε να συνομιλούν με το Βράχο καθώς είναι τοποθετημένες σε ένα τυφλό σχεδόν χώρο.
Για την αίθουσα του Παρθενώνα.
Θα έπρεπε οι υπεύθυνοι να αποφασίσουν: Ή όλα ψηλά ή όλα κατάχαμα. Γιατί κατάχαμα βρίσκονται τα αετώματα και ψηλά η ζωφόρος και οι μετόπες. Η γνώμη μου είναι ότι θα έπρεπε να είναι όλα σε χαμηλό ύψος ώστε να φαίνονται οι λεπτομέρειες. Καλή η ιδέα για τα αντίγραφα, αλλά είναι ιδιαιτέρως «λουστραρισμένα». Ωραία βλέπεις τα αετώματα, δύσκολα τα γλυπτά της ζωφόρου και των μετοπών.
Επιπλέον παρατηρήσεις για το εσωτερικό και τη λειτουργία του.
Οι κυλιόμενες σκάλες και τα Γκλιν-γκλον θυμίζουν πολυκατάστημα Μετρό ή αεροδρόμιο. Την εικόνα συμπληρώνουν οι κυανές στολές των φυλάκων με τα φουλαράκια και τις κάρτες στο στήθος.
Επιπλέον παρατηρήσεις για το εσωτερικό και τη λειτουργία του.
Οι κυλιόμενες σκάλες και τα Γκλιν-γκλον θυμίζουν πολυκατάστημα Μετρό ή αεροδρόμιο. Την εικόνα συμπληρώνουν οι κυανές στολές των φυλάκων με τα φουλαράκια και τις κάρτες στο στήθος.
Το κερασάκι στη τούρτα
Ήταν η λογοκρισία που επιβλήθηκε σε φιλμάκι του Κ. Γαβρά. Δηλαδή των σκηνών που αναπαριστώνται ρασοφόροι να καταστρέφουν γλυπτά από το ανατολικό αέτωμα. Ο κ. Παντερμαλής, πρόεδρος του Μουσείου ήταν εκείνος που ανέλαβε με δηλώσεις του την ευθύνη και είπε: «θα έπρεπε να είχα ρωτήσει τον κ. Γαβρά». Τόσο απλά! Ο κ. Γαβράς έκπληκτος διαμαρτυρήθηκε έντονα μη ξέροντας ότι πολλές φορές κάποιοι αρχαιολόγοι αντιμετωπίζουν τα πάντα σαν αρχαιολογικό υλικό. Το βλέπουν ως κτήμα τους και κάνουν καθώς νομίζουν. Απαγορεύουν-μοιράζουν κοκ. Θα περίμενα από τη γνωστή «συνετή φωνή» καθηγητού να υψώσει αυτή τη φωνή του ενάντια σ΄ αυτή τη λογοκρισία, αλλά προς τιμήν τους πρόλαβαν και τα έβαλαν τα πράγματα, τα επιστημονικά πράγματα στη θέση τους οι κκ. Κορρές Μ. (αρχιτέκτονας) και Μάντη Αλ. (προϊστάμενο της Α΄ΕΠΚΑ) και το φιλμάκι θα προβάλλεται ολόκληρο. Μία νίκη κατά του θεοκρατικού κράτους.
Θα είναι μεγαλύτερη η νίκη όταν με κάποιο τρόπο θα σηματοδοτηθεί η ίδια ιστορία του χώρου που με πυρήνα το κτίριο Valier υπήρξε νοσοκομείο αρχικά, χωροφυλακή μετέπειτα ,χώρος ο οποίος έγινε θέρετρο συγκρούσεων μεταξύ Ελλήνων το Δεκέμβρη του 45, που συμμετείχαν και Άγγλοι. Θα ήταν πολύ ωραίο στα πλαίσια της ιστορίας του χώρου να τοποθετηθούν τα ονόματα των νεκρών μαχητών του ΕΛΑΣ κατά τα δεκεμβριανά δίπλα στα υπάρχοντα των χωροφυλάκων και Άγγλων. Θα ήταν πολύ ωραίο να δούμε στην έκθεση της ανασκαφής όχι μόνο τα αρχαία ευρήματα, αλλά και εκείνα που αποδεικνύουν την ιστορικότητα του χώρου, φαρμακευτικά φιαλίδια, μαχαιροπήρουνα από το εστιατόριο του νοσοκομείου και της χωροφυλακής ή σφαίρες και κάλυκες από τις μάχες των Δεκεμβριανών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου